ကမ္ဘာ့အချမ်းသာဆုံး ရဲတိုက်နိုင်ငံငယ်လေး လူဇင်ဘတ်

Dr.Nu Myat Theingi Oo 

လူဇင်ဘတ်(Luxembourg) နိုင်ငံက ဥရောပက နိုင်ငံငယ်လေးဖြစ်ပေမဲ့ အထင်သေးလို့မရပါဘူး။ နိုင်ငံလေးသေးပေမဲ့ ကမ္ဘာ့အချမ်းသာဆုံးနိုင်ငံထဲမှာပါနေပါတယ်။ ဒီနိုင်ငံငယ်လေးကို 2019 နှစ်က ဥရောပနိုင်ငံတွေ သွားလည်ရင်း ဘယ်လ်ဂျီယမ်နိုင်ငံမြို့တော် ဘရက်ဆဲလ်(စ်) (Brussels)ကနေ နေ့ချင်းပြန်ခရီး သွားဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီ Day Trip က အသွားအပြန် ၁၁ နာရီလောက်ကြာပြီး Brussels ကနေ လူဇင်ဘတ်မြို့တော် အပြင် လမ်းမှာလည်း ဘယ်လ်ဂျီယမ် နယ်မြို့လေးတစ်မြို့ဖြစ်တဲ့ ဒီးနန့်(Dinant) မြို့လေးကိုပါ ဝင်ပေးပါတယ်။

ဘယ်မှာရှိတာလဲ
ကုန်းတွင်းပိတ်နိုင်ငံလေး လူဇင်ဘတ် (Luxembourg)က ဥရောပအနောက်ပိုင်းမှာရှိပြီးတော့ အနောက်နဲ့မြောက်ဘက်မှာ ဘယ်(လ်)ဂျီယမ်၊ အရှေ့ဘက်မှာ ဂျာမနီ၊ တောင်ဘက်မှာ ပြင်သစ်တို့နဲ့ နယ်နိမိတ်ချင်းထိစပ်နေပါတယ်။
လူဇင်ဘတ်မြို့တော်ကို Belgiumနိုင်ငံ Brussels မြို့ကနေ ၂နာရီကျော်ကျော်၊ ဂျာမနီနိုင်ငံ Frankfurt မြို့ကနေ ၂နာရီခွဲကျော်နဲ့ ပြင်သစ်နိုင်ငံ ပဲရစ်မြို့ကနေဆိုရင် ၃နာရီကျော်မောင်းရုံနဲ့ ရောက်ပါတယ်။

ဘာသာစကား ၄-၅မျိုးပြောတတ်တဲ့နိုင်ငံ
နိုင်ငံရဲ့ ယဉ်ကျေးမှုနဲ့ ဘာသာစကားတွေက အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေနဲ့ ရောယှက်နေကာ အထူးသဖြင့် ပြင်သစ်နဲ့ ဂျာမနီတို့ရဲ့ လွှမ်းမိုးမှုကို ခံရပါတယ်။ ဒါကြောင့် လူဇင်ဘတ်မှာ ရုံးသုံးဘာသာစကား (၃)မျိုးတောင်ရှိပါတယ်။ သူတို့ကိုယ်ပိုင် လူဇင်ဘတ်ဘာသာ၊ ဂျာမာန်ဘာသာ၊ ပြင်သစ်ဘာသာစတဲ့ ဘာသာစကားသုံးမျိုးအပြင် အင်္ဂလိပ်ဘာသာ (သို့) ဒတ်(ချ်) ဘာသာတွေပါပြောတတ်တော့ နိုင်ငံသားတိုင်းလိုလို ဘာသာစကား ၄-၅မျိုးလောက်ပြောတတ်ကြပါတယ်။ ကျောင်းတွေမှာဆိုလည်း မူကြိုကျောင်းတွေမှာ လူဇင်ဘတ်ဘာသာစကားနဲ့သင်ပြီး Primary ကျောင်းမှာ ဂျာမာန်ဘာသာနဲ့သင်ကာ Secondary ကျောင်းမှာ ပြင်သစ်ဘာသာနဲ့သင်ပါတယ်။

လူဇင်ဘတ်နိုင်ငံလေးကတော်တော်သေးပါတယ်။ အကျယ်အဝန်း စတုရန်းမိုင်ပေါင်း ၁၆၀၀ ကျော်ပဲလို့ ကမ္ဘာမှာ ၂၀မြောက် အသေးဆုံးနိုင်ငံပါ။ နိုင်ငံကသေးရတဲ့အထဲ သုံးပုံတစ်ပုံက တောတွေဆိုတော့ လူဦးရေလည်း နည်းပါတယ်။ တစ်နိုင်ငံလုံးရဲ့ လူဦးရေက ၆သိန်းကျော်ပဲရှိတော့ ရန်ကုန်မြို့လူဦးရေရဲ့ ၁၀ ပုံ တစ်ပုံပဲရှိပါတယ်။ အဲ့ဒီထဲကမှ တစ်ဝက်လောက်က တစ်ခြားနိုင်ငံကနေလာအလုပ်လုပ်တဲ့ လူမျိုးခြားတွေပါ။ လူမျိုးပေါင်း ၁၇၀လောက် အလုပ်လာလုပ်ကြပြီး ပေါ်တူဂီလူမျိုးတွေက အများဆုံးဖြစ်ကာ လူဦးရေရဲ့ ၁၅ရာခိုင်နှုန်းကျော်တောင်ရှိပါတယ်။ လစာကောင်းတော့လည်း အလုပ်လာလုပ်သူတွေများတာပေါ့။ ဥရောပမှာ လူမျိုးခြားတွေ အလုပ်လုပ်တဲ့ ရာခိုင်နှုန်း အများဆုံးနိုင်ငံပါတဲ့လေ။

ချမ်းသာတဲ့နိုင်ငံ
လူဇင်ဘတ်နိုင်ငံက နိုင်ငံသေးငယ်ပေမဲ့ ချမ်းသာပါတယ်။ လူတစ်ယောက်ချင်းစီရဲ့ GDP at Normina Values အရဆိုရင် ၂၀၁၉ခုနှစ်မှာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၁၃၁၉၆ ဒေါ်လာရှိလို့ ကမ္ဘာမှာထိပ်ဆုံးကနေရာယူထားပြီး လူတစ်ယောက်ချင်းစီရဲ့ ဝယ်လိုအား GDP အရ ဆိုရင်တော့ ကာတာနိုင်ငံနဲ့ မကာအိုပြီးရင် ကမ္ဘာ့တတိယအချမ်းသာဆုံးလို့ပြောကြတယ်။ နိုင်ငံရဲ့ အဓိကစီးပွားရေးက ဘဏ်လုပ်ငန်းနဲ့ စတီးလုပ်ငန်းပါ။

လစာကောင်းတဲ့နိုင်ငံ
ဥရောပမှာ အနိမ့်ဆုံးလစာ အများဆုံးရတဲ့နိုင်ငံဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာမှာဆိုရင် ဒုတိယအများဆုံးပါ။ နိုင်ငံတွင်းနေထိုင်သူတို့ရဲ့ အနိမ့်ဆုံးလစာက ယူရို ၂၀၀၀ ဝန်းကျင်ရှိလို့ မြန်မာငွေကျပ် သိန်း ၃၀ ဝန်းကျင်လောက်ရပါတယ်။ လစာကောင်းသလို ဥရောပတခွင်မှာ အလုပ်လက်မဲ့ဦးရေ အနည်းဆုံးနိုင်ငံလည်းပဲ ဖြစ်လို့နေပါတယ်။

Safe ဖြစ်တဲ့ နိုင်ငံ
အကုန်လုံးက ချမ်းသာကြတော့ လုံခြုံမှုအရှိဆုံး နိုင်ငံတစ်ခုလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ ရဲပေါင်း ထောင်ကျော်သာရှိပြီး ရဲစခန်းကလည်း နှစ်ခုသာရှိပါတယ်။

ကားအများကြီးပိုင်တဲ့ နိုင်ငံ
ကမ္ဘာပေါ်မှာ ကားအများဆုံးပိုင်နှုန်းရှိတဲ့နိုင်ငံတွေထဲက တစ်နိုင်ငံလည်းပဲဖြစ်ပါတယ်။ လူအယောက်တစ်ထောင်မှာ ကား ၆၇၀စီးလောက်ပိုင်ပါတယ်။

ကမ္ဘာ့ပဉ္စမအကောင်းဆုံး Passport
၂၀၂၀ခုနှစ်မှာ လူဇင်ဘတ်နိုင်ငံသားတွေအနေနဲ့ နိုင်ငံပေါင်း ၁၈၇နိုင်ငံကို ဗီဇာမလို (သို့) ဆိုက်ရောက်ဗီဇာနဲ့ ဝင်ရောက်နိုင်တာကြောင့် လူဇင်ဘတ်ပတ်(စ်)ပို့က ကမ္ဘာ့အကောင်းဆုံး Passport ထဲပါနေတာပါ။

Grand Duchy နိုင်ငံ
လူဇင်ဘတ်က ကမ္ဘာပေါ်မှာတစ်ခုတည်းသော Grand Duchy နိုင်ငံပါ။ Grand Duchy က ဘာလဲဆိုတော့ ဘုရင်၊ ဘုရင်မတွေအစား သူကောင်းမျိုးနွယ်တွေက အုပ်ချုပ်တဲ့စနစ်ပါ။ အရင်တုန်းက တချို့နိုင်ငံတွေမှာလည်း ဒီလိုအုပ်ချုပ်တဲ့စနစ်ရှိခဲ့ပေမဲ့ လူဇင်ဘတ်နိုင်ငံတစ်ခုထဲမှာသာ အခုချိန်ထိကျင့်သုံးဆဲဖြစ်နေတာပါ။

ရဲတိုက်နိုင်ငံ
ခေတ်အဆက်ဆက်က လူချမ်းသာတွေနေထိုင်ခဲ့တဲ့ လူဇင်ဘတ်မှာ ခမ်းနားတဲ့ ရဲတိုက်တွေလည်း အများကြီးရှိလို့နေပါတယ်။ လူဇင်ဘတ်ဆိုတဲ့နာမည်ကိုက “ရဲတိုက်လေး” လို့ အဓိပါယ်ရနေတာပါ။ လူဇင်ဘတ်တစ်မြို့ထဲမှာတင်ရဲတိုက်ပေါင်း ၁၀၀ ကျော်ရှိခဲ့တာပါ။ အခုခေတ်မှာတော့ ရဲတိုက်(၇၅)ခုက မပျက်စီးပဲ ကျန်ရှိနေပါသေးတယ်။ ရဲတိုက်(၇)ခုကို တစ်စုတစည်းထဲတွေ့နိုင်တဲ့ ရဲတိုက်(၇)တိုက်တောင်ကြားဆိုတဲ့နေရာလည်းရှိပါသေးတယ်။

ကမ္ဘာ့အရှည်ဆုံးဝိုင်စာရင်းရှိတဲ့နိုင်ငံ
ကမ္ဘာ့အရှည်ဆုံးဝိုင်စာရင်းရှိတဲ့ စားသောက်ဆိုင်က လူဇင်ဘတ်မြို့မှာရှိနေပါတယ်။ Chiggeri စားသောက်ဆိုင်မှာ ဝိုင်အမျိုးအစားပေါင်း ၁၇၄၆မျိုးနဲ့ ၂၀၀၉ခုနှစ်မှာ ဂင်းနစ်စံချိန်တင်ခဲ့ပါတယ်။

လူဇင်ဘတ်မြို့တော်
လူဇင်ဘတ်နိုင်ငံမှာ မြို့ပေါင်း (၁၂)မြို့ရှိပြီး နုမြတ်တို့ရောက်ခဲ့တဲ့ မြို့တော် လူဇင်ဘတ်မြို့ (Luxembourg City) က ယူနက်စကိုက ကမ္ဘာ့ရှေးဟောင်းအမွေအနှစ်အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုထားတဲ့မြို့ပါ။ မြို့ထဲမှာရှိတဲ့ ရှေးဟောင်းအဆောက်အအုံတွေ၊ ရဲတိုက်တွေနဲ့အတူ မ္ဘာ့အမွေအနှစ်မြို့တော်အဖြစ်အသိအမှတ်ပြုခံရတာပါ။ ဥရောပရဲ့ အလှဆုံးလသာဆောင်ကလည်း လူဇင်ဘတ်မှာရှိပါတယ်။ Corniche ဆိုတဲ့ လသာဆောင်ကနေ လူဇင်ဘတ်တစ်မြို့လုံးကို အမြင့်ပေ ၁၀၀ကျော်ကနေလှမ်းမြင်ရတာကြောင့်ပါ။

မြို့အောက်မှာ ကျောက်သားထုတစ်ခုထဲကို ထွင်းဖောက်ထားတဲ့ ၁၀မိုင်ခွဲအရှည်ရှိ မြေအောက်ဥမင်လှိုဏ်ခေါင်းရှိပါတယ်။ တချို့အပိုင်းတွေမှာဆို ပေပေါင်း ၁၃၀ကျော်တောင်နက်ပါတယ်။ Casemates လို့ခေါ်ပြီး ၁၇ရာစု-၁၈ရာစုလောက်က မြို့ကို ကာကွယ်ဖို့ခံတပ်အနေနဲ့ ဖောက်ထားတာပါ။ လူအယောက် ၃၅၀၀၀ ဆန့်ပြီး ကမ္ဘာစစ်တုန်းက ဗုံးခိုရာအဖြစ်အသုံးပြုခဲ့ကြပါတယ်။ အခုခေတ်မှာတော့ ဒီဥမင်လှိုဏ်ခေါင်းတွေကို အများပြည်သူလေ့လာခွင့်ပြုထားပြီး ယူနက်စကိုကမ္ဘ့အမွေအနှစ်နေရာအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခံထားရပါတယ်။

လူဇင်ဘတ်မြို့ရဲ့ အိမ်တိုင်းလိုလိုကလည်း အရောင်နုနု ဖျော့ဖျော့လေးတွေသာ သုတ်ထားပါတယ်။ ကျောက်စရစ်ခင်းတဲ့ လမ်းကြားလေးတွေ ဘေးတစ်ဖက်စီမှာ အရောင်နုအိမ်လေးတွေနဲ့ဆိုတော့ ဓာတ်ပုံလှလှရိုက်လိုသူတွေအကြိုက်ပေါ့။
လူဇင်ဘတ်မြို့ထဲမှာ ဘယ်နေရာပဲဖြစ်ဖြစ် စက်ဘီးကို မိနစ် (၃၀) အခမဲ့ပေးစီးပါတယ်။