ထူးဆန်းသော သဘာဝတရားများ၊
မြင့်မားသော သမိုင်းကြောင်းများနှင့်
တူရကီ

တူရကီနိုင်ငံက သမိုင်းဝင်အဆောက်အအုံတွေ၊ မြေအောက်မြို့တွေ၊ နန်းတော်တွေ၊ ရှေးဟောင်း မြို့ပျက်ကြီးတွေနဲ့ ပြည့်နေတဲ့နိုင်ငံပါ။ အရောင်အသွေးစုံတဲ့ ယဉ်ကျေးမှုတွေ၊ အရသာရှိတဲ့ စားသောက်ဖွယ်ရာတွေ၊ အံ့သြဖွယ်ရာ ဆန်းပြားလှတဲ့ ရှုမျော်ခင်းတွေကိုလည်း တွေ့မြင်ရနိုင်ပါတယ်။ ရှေးခေတ် ကုန်သွယ်ရေးမှာ အရေးပါခဲ့တဲ့ ပိုးလမ်းမလမ်းတလျှောက်မှာ အင်မတန် အချက်အချာကျတဲ့ နေရာမှာရှိတဲ့ နိုင်ငံပါ။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ အာရှနဲ့ ဥရောပတိုက် (၂)တိုက်လုံးမှာ ရှိတဲ့ နိုင်ငံဖြစ်နေလို့ပါ။ နိုင်ငံရဲ့ ၉၇%က အာရှမှာရှိပြီး ၃%က ဥရောပမှာရှိနေပါတယ်။ တိုက်နှစ်တိုက်ကြားမှာရှိတဲ့ ဘော့စ်စဖရပ်ရေလက်ကြားမှာ အာရှနဲ့ ဥရောပကိုဆက်သွယ်ပေးတဲ့ တံတား(၃)စင်းနဲ့ ရေအောက် ဥမင်လှိုဏ်ခေါင်း (၂)ခုရှိပါတယ်။

အကြီးဆုံးမြို့ဖြစ်တဲ့ အစ္စတန်ဘူလ်မြို့(Istanbul)ကလည်း တိုက်နှစ်တိုက်ကို ခွထားတဲ့မြို့ပါ။ အစ္စတန်ဘူလ်က နှစ်ပေါင်း ၂၀၀၀ ကျော်ကြာ ရောမ၊ အော်တမန်နဲ့ ဘိုင်ဇန်တိုင်း အင်ပါယာသုံးဆက်တိုင်အောင် မြို့တော်ဖြစ်ခဲ့ဖူးတဲ့ နာမည်ကျော်မြို့ပါ။ အခုလက်ရှိမှာတော့ မြို့တော်က အန်ကာရာ(Ankara)ဖြစ်ပြီး အစ္စတန်ဘူလ်မြိုကတော့ အကြီးဆုံးမြို့ဖြစ်နေပါတယ်။ တတိယအကြီးဆုံးမြို့ကတော့ အစ်ဇမဲမြို့(Izmir)ပါ။

တူရကီမှာကမ္ဘာ့ ရှေးဟောင်းအမွေအနှစ်နေရာပေါင်း (၁၀)ခုကျော်ပိုင်ဆိုင်ထားပြီး ကမ္ဘာ့ရှေးဟောင်းအံ့ဖွယ်(၇)ခုထဲက နှစ်ခုလည်း ရှိပါတယ်။ အဲ့ဒီထဲကမှ တစ်ခုဖြစ်တဲ့ Temple of Artemis ကျောင်းဆောင်ကြီးရှိရာ ရှေးဟောင်းဂရိမြို့တော်ကြီး Ephesus က ကြီးကျယ်ခမ်းနားလှပါတယ်။  ကမ္ဘာ့တတိယအကြီးဆုံး စာကြည့်တိုက်ကြီးဖြစ်ခဲ့ဖူးတဲ့ Library of Celsius၊ လူပေါင်း ၂၄၀၀၀ ကျော်ဆန့်တဲ့ ကဇာတ်ရုံကြီး၊ ရှေးခေတ်က အကြီးဆုံး ဈေးဝယ်စင်တာကြီးတွေလည်း မြို့ထဲမှာ ရှိခဲ့ဖူးတာတဲ့လေ။

အပျိုစင်မယ်တော်မာရီရဲ့ နောက်ဆုံးရက်တွေကို ကုန်ဆုံးခဲ့တဲ့ ဘုရားကျောင်းလည်း ဒီမြို့မှာ ရှိပါတယ်။ ဘာဂမာမြို့ (Bergama)မှာတော့ ရှေးခေတ်က ရောမတို့ရဲ့ဆေးရုံဖြစ်ခဲ့တဲ့ ကမ္ဘာ့ပထမဆုံးစိတ်ရောဂါကုဆေးရုံရှိပါတယ်။

တူရကီမှာ ရှေးဟောင်း အမွေအနှစ်တွေအပြင် ဆန်းကြယ်တဲ့ သဘာဝတရားတွေလည်း ရှိလို့နေပါတယ်။ ထုံးရေပြာအိုင်လေးတွေ အဆင့်ဆင့်ဖြစ်နေတဲ့ Pamukkale နယ်မှာရှိတဲ့ Cotton Castle လေးက သိပ်လှပြီး တူရကီမှာ ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသည်အလာအများဆုံးနေရာပါ။ ဟိုးရှေးတုန်းက မီးတောင်ကြောင့် တောင်စောင်းမှာ ကန်လေးတွေ အဆင့်ဆင့်ဖြစ်နေတဲ့အပြင် တောင်ပေါ်ကရေပူစမ်းကနေ စီးကျနေတဲ့ ရေတွေက ကန်လေးတွေထဲစိမ့်ဝင်တော့ ရေအိုင်လေးတွေ အဆင့်ဆင့်ဖြစ်နေတာပါ။ ရေထဲမှာ ထုံးဓာတ်လည်းပါတော့ အနည်ထိုင်ပြီး ရေအိုင်လေးတွေဖြူနေတာကလည်း ဒီနေရာကို ပိုပြီးဆန်းသစ်စေပါတယ်။

ရှေးနှစ်သန်းပေါင်းများစွာက မီးတောင်ပေါက်ကွဲမှုတွေကြောင့် တစ်နယ်လုံး ကျောက်တောင်အချွန်းတွေနဲ့ ဆန်းကြယ်လှတဲ့ Cappadocia နယ်ကလည်း ကမ္ဘာပေါ်မှာ မီးပုံးပျံစီးဖို့ အလှဆုံးနေရာအဖြစ်ထင်ရှားပါတယ်။ ထူးဆန်းလှတဲ့ကျောက်ဆောင်ချွန်ချွန်ကြီးတွေ ပြန့်ကျဲနေတဲ့အပေါ်မှာ ရောင်စုံမီးပုံးပျံတွေ ရာနဲ့ချီ ပျံသန်းတာ အတော်ကိုလှတဲ့ မြင်ကွင်းပါ။ Cappadocia မှာ ကျောက်ဂူထဲထွင်းဆောက်ထားတဲ့ဘုရားကျောင်းပေါင်း၂၀၀ လောက်ရှိတဲ့ထဲက Göreme Open Air Museum မှာတော့ ကျောင်းပေါင်း ၁၀ကျောင်းကို တစုတဝေးထဲတွေ့ရမှာပါ။ ကျောက်ဂူတွေမှာနေထိုင်ခဲ့တဲ့ ကျောက်ဂူလူသားတွေအတိုင်း နေထိုင်နိုင်မယ့် ကျောက်ဂူဟိုတယ်တွေလည်း များစွာရှိပါတယ်။

ကမ္ဘာအနှံ့မှာ မြေအောက်မြို့တွေအနှံ့အပြားရှိပေမဲ့ တူရကီမှာ မြေအောက်မြို့ပေါင်း ၂၀၀ ကျော်တောင်ရှိတာတဲ့လေ။ အဲ့ထဲက Derinkuyu မြို့ဆိုရင် လူပေါင်း ၂၀,၀၀၀ ကျော်တောင် နေခဲ့တဲ့
အကြီးဆုံးမြေအောက်လှိုဏ်ဂူမြို့ကြီးပေါ့။ မြေအောက် ၁၈ထပ်၊ ပေ ၂၀၀ ကျော်ထိနက်ပြီး မြေပြင်ပေါ်ကနေ ဝင်ပေါက်ကလည်း ၆၀၀ ကျော်တောင် ရှိတာတဲ့။ မြေအောက်မြို့ထဲမှာ ဘုရားကျောင်းတွေရော စာသင်ကျောင်းတွေပါတစ်ခါထဲထည့်ဆောက်ထားလို့ သိရပါတယ်။

ဒီလို ထူးခြားဆန်းပြားလှတဲ့ နေရာတွေ၊ အဆင့်အတန်းမြင့်မားခဲ့တဲ့ သမိုင်းကြောင်းတွေကြောင့်လည်း တူရကီနိုင်ငံက ကမ္ဘာလှည့်ခရီးသည်တွေ အလာများတဲ့ နိုင်ငံဖြစ်လို့နေတာပဲဖြစ်ပါတယ်။

ဒေါက်တာနုမြတ်သိင်္ဂ ီဦး